Przekład – przekraczanie barier
Abstrakt
Abstrakt:
Teza, iż tłumaczenie jest przekraczaniem barier i rozumieniem innych punktów widzenia jest pretekstem do rozważań na temat wielowymiarowości przekładu – jego aspektu psychologicznego i natury socjologiczno-kulturowej. Ponieważ sam proces tłumaczenia ulega różnym transformacjom, zmienia się również pole i charakter badań nad przekładem, od ponad półwiecza budujących nową dyscyplinę naukową. Celem analizy jest nakreślenie sceny tych badań z tłumaczem, według Kapuścińskiego, w roli głównej oraz zrozumienie, w jaki sposób w procesie tłumaczenia przekraczamy barierę niezrozumienia i pokonujemy ograniczenia wynikające z języka, tekstu i kontekstu, a także jak przekładoznawstwo przekracza ograniczenia swojego zasięgu i przekształca się w związku ze zmianami cywilizacyjnymi i zawodowymi. Z socjologicznego punktu widzenia, dostrzeżemy także, w jaki sposób tłumaczenie, które jest mediacją kulturową, zmienia mikro- i makro-pejzaże ludzkiej komunikacji w kontekście tłumaczeń środowiskowych. Tak więc tłumaczenie jest swoistym poznawaniem – innych niż własny – punktów widzenia, poszerzaniem horyzontów poznawczych, pogłębianiem świadomości i aktem komunikacji – przekraczaniem barier intelektualnych i społeczno-kulturowych.
Słowa kluczowe:
bariera, Kapuściński, przekład, punkt widzenia, przekładoznawstwo, tłumaczenie
Bibliografia
Bibliografia
Chesterman A., „Borders and Boundaries. Q&A with Andrew Chesterman” [wywiad] http://bcom.au.dk/research/conferencesandlectures/est-congress-2016/ dostęp 16.01.2017.
Chrobak M., Między światami. Tłumacz ustny oraz komunikacja międzykulturowa w literaturze odkrycia i konkwisty Ameryki, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2012.
Even-Zohar I., „The Position of Translated Literature within the Literary Polysystem” w: Venuti (red.) The Translation Studies Reader, Routledge, Londyn i Nowy Jork 1978/2000, str. 192-7.
Holmes J.S., „The Name and Nature of Translation Studies” w: Venuti (red.) The Translation Studies Reader, Routledge, Londyn i Nowy Jork 1978/2000, str. 172-85.
Kapuściński R., „Tłumacz – postać XXI wieku” w: Dudko, B. (red.) Podróże z Ryszardem Kapuścińskim. Opowieści trzynastu tłumaczy, Wydawnictwo Znak, Kraków 2007.
Piotrowska M., Proces decyzyjny tłumacza, Wydawnictwo Naukowe Akademii Pedagogicznej, Kraków 2007.
Toury G., Descriptive Translation Studies and Beyond, John Benjamins, Amsterdam i Filadelfia 1995.
Tryuk M., Przekład ustny środowiskowy, PWN, Warszawa 2006.
Bibliografia – aneks historyczny
Balcerzan E. i Rajewska E., Pisarze polscy o sztuce przekładu. 1440 – 2005. Antologia, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań 2007.
Barnstone W., The Poetics of Translation, Yale University Press, New Haven i Londyn 1993.
Bassnett S., Translation Studies, Routledge, Londyn 1980/1991.
Borowy M., Dawni teoretycy tłumaczenia: o sztuce tłumaczenia, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław 1955.
Brower R. (red.), On Translation: A Critical Bibliography of Works in Translation Theory, Harvard University Press, Cambridge 1966.
Delisle J. i Woodsworth J. (red.), Translators through History, John Benjamins Publishing Company. UNESCO Publishing, Amsterdam i Filadelfia 1995.
Kelly L., The True Interpreter. A History of Translation Theory and Practice in the West, St. Martin’s Press, Nowy Jork 1979.
Kuhiwczak P. i Littau K. (red.), A Companion to Translation Studies, Multilingual Matters Ltd. Clevedon / Buffalo / Toronto 2007.
Lefevere, A. (red.) 1992. Translation. History. Culture, Londyn i Nowy Jork: Routledge.
Nowicka-Jeżowa A. i Knysz-Tomaszewska D., Przekład literacki. Teoria. Historia. Współczesność, PWN, Warszawa 1997.
Pieńkos J., Przekład i tłumacz we współczesnym świecie. Aspekty lingwistyczne i pozalingwistyczne, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1993.
Qvale P., From St. Jerome to Hypertext. Translation in Theory and Practice, St. Jerome Publishing, Manchester, UK i Northampton MA 2003.
Robinson D., Western Translation Theory. From Herodotus to Nietzsche, St. Jerome Publishing, Manchester, UK 1997.
Sadkowski W., Odpowiednie dać słowu słowo, Prószyński i Spółka, Warszawa 2001.
Schulte R. i Biguenet J. (red.), Theories of Translation. An Anthology of Essays from Dryden to Derrida, University of Chicago Press, Chicago i Londyn 1992.
Szczerbowski T., Rosyjskie teorie przekładu literackiego, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Pedagogicznego, Kraków 2011.
Venuti L., The Translator’s Invisibility. A History of Translation, Routledge, Londyn i Nowy Jork 1995.
Ta praca dostępna jest na licencji Creative Commons Attribution 3.0 License.
Artykuły zawarte w AUPC.SR są dostępne na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa - Użycie niekomercyjne - Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis Studia Russologica = ISSN 1689-9911.