Zjawiska podstandardowe w przekładzie scenicznym
Abstrakt
В настоящей статье автор анализирует перевод подстандартных явлений в сценическом переводе. Во-первых, анализируется понятие этих явлений на основе польских исследований, в том числе, работы Романа Левицкого – Перевод и подстандартные явления. Во-вторых, в статье представляются вызовы, стоящие перед переводчиком сценических произведений. Важно учесть, что не все методы, используемые при переводе литературы здесь могут быть здесь применены. В-третьих, автор представляет анализ произведения Н.В. Гоголя – "Женитьба" и его перевод на польский язык. В анализе учитываются факторы, влияющие на переводческие решения и возможные траты в переводе. Подстандартная лексика, выполняющая информативную роль о говорящем персонаже является одним из более сложных элементов в переводе. Сохранение ее полностью, практически невозможно.
In the article the author states main problems in translating substandard language for stage texts. This paper first gives a brief overview of the substandard phenomena based on Polish researches, inter alia, Roman Lewicki’s work – Przekład wobec zjawisk podstandardowych. Afterwards, authors bring arguments in favour of challenges which translator must to face in Stage Translation. It should be noted that not all the methods, which are used in literary translation can be implemented in translation of stage texts. Then, author analyses drama "Marriage" by N.V. Gogol and its translation to Polish language. The analysis show factors which have influence on translator’s decisions and possible expenditures. Substandard vocabulary has informational meaning about speaking person and it is one of the most significant elements in translation in general. Maintain in its entirety is virtually impossible.
Bibliografia
Berezowski L., Dialect in Translation. Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław 1997.
Buttler D., Miejsce języka potocznego wśród odmian współczesnej polszczyzny, [w:] Język literacki i jego odmiany, red. S. Urbańczyk, Wrocław 1982, s. 17–28.
Cook J., Potoczność w przekładzie dialogu powieściowego. Na materiale polskich przekładów współczesnej francuskiej prozy powieściowej, Universitas, Kraków 2019.
Gogol M., Ożenek. Rewizor, tłum. J. Tuwim, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 2006.
Hejwowski K., Iluzja przekładu, Wydawnictwo „Śląsk”, Katowice 2015.
Jackbson R., On Linguistic Aspects of Translation, [w:] On Translation, red. R.A. Brower, Harvard University Press, Cambridge 1959, s. 232–239.
Lewicki R., Obcość w odbiorze przekładu, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin 2000.
Lubocha-Kruglik J., Między tradycją a nowoczesnością (?). O dwóch tłumacz(eni)ach Ożenku Nikołaja Gogola, „Przegląd Rusycystyczny” 2017, nr 3, s. 71–82.
Kaźmierczak M., Tłumacz wzięty – tłumacz wielki? O przekładach teatralnych Agnieszki Lubomiry Piotrowskiej, [w:] Wielcy tłumacze, red. P. Fast, W. Osadnik, Wydawnictwo Śląsk, Katowice 2012, s. 241–263.
Klemensiewicz Z., O różnych odmianach współczesnej polszczyzny. Warszawa 1953.
Lewicki R., Iluzja przekładu, Wydawnictwo UMCS, Lublin 2017.
Lewicki R., Przekład wobec zjawisk podstandardowych. Na materiale polskich przekładów współczesnej prozy rosyjskiej, Lublin 1986.
Małek M., Antroponimy w przekładzie scenicznym, [w:] Przestrzenie Przekładu 4, red. J. Lubocha-Kruglik, O. Małysa, G. Wilk, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice 2020, s. 175–188.
Skubalanka T., Ekspresywność języka a mowa potoczna, [w:] Poetyka i stylistyka słowiańska. Materiały Konferencji Komisji Poetyki i Stylistyki Słowiańskiej Międzynarodowego Komitetu Slawistów, red. S. Skwarczyńska, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław 1973, s. 177–183.
Skudrzyk A., Język (za)pisany, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice 1994.
Szczerbowski T., Polskie i rosyjskie słownictwo slangowe, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Pedagogicznego, Kraków 2018.
Warchala J., Kategoria potoczności w języku, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice 2003.
Wilkoń A., Typologia odmian językowych współczesnej polszczyzny, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice 2000.
Барабаш Ю.А., „Своего языка не знает...”, или Почему Гоголь писал по-русски?, http://domgogolya.ru/science/researches/1429/#04.
Влахов С., Флорин С., Непереводимое в переводе, Международные отношения, Москва 1980.
Гоголь Н.В., Собрание сочинений в девяти томах, т. 4, Изд-во «Русская книга», Москва 1994, https://ilibrary.ru/text/1234/index.html.
Казачий словарь-справочник, ред. А.И. Скрылов, Москва 1966–1970.
Комиссаров В.Н., Современное переводоведение, Издательство „ЭТС”, Москва 2002.
Народные пословицы, собранные В. Далем в Пословицах русского народа, https://www.gumer.info/bibliotek_Buks/Culture/dal/index.php.
Толковый словарь Даля, 2-е издание, т. 1, Москва–Санкт-Петербург 1880.
Ta praca dostępna jest na licencji Creative Commons Attribution 3.0 License.
Artykuły zawarte w AUPC.SR są dostępne na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa - Użycie niekomercyjne - Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis Studia Russologica = ISSN 1689-9911.