Kulturowe podejście do kontaktów językowych

Tadeusz Szczerbowski

Abstrakt


Предметом внимания являются причины и механизмы языковых и культурных контактов, а также их результаты и последствия. Автор разделяет взгляд Освальда Дюкро, определяющего язык как «совокупность ролей, которые собеседники взаимно навязывают друг другу посредством самого дискурса», равно как и солидаризируется с Брониславом Малиновским, по мнению которого лингвистика без культурных основ представляется лишь карточным домиком. При освещении вопроса полезными оказываются теория игр Роже Кайуа и концепция умной силы (smart power) Джозефа Ная. Примером отрицательного влияния западной культуры являются попытки овеществления личного имени в языках и социумах, в которых оно прежде персонифицировалось.

The subject dealt with in this article draws on the causes, mechanisms, and effects resulting from language and cultural contacts. The author adopts a definition derived from Oswald Ducrot, that language is‘the collection of roles which the interlocutors impose mutually on each other through discourse itself.’ The author spends equal time examining the view of Bronisław Malinowski, namely: that linguistics—devoid of cultural fundamentals and bases—is always nothing more than a house of cards. Equally useful for the author’s purpose was an application of Roger Caillois’ theory of games, as he, too, has employed Joseph Nye’s concept of smart power. As an example of negative Western cultural impact, the author examines attempts to objectify first names in languages and cultures in which they had previoulsy been treated subjectively. The question—What’s your name?—once had, in a literal translation into English, the traditional form: Who’s your name?

Bibliografia


Banaszak M., Historia Kościoła katolickiego, t. 3, Akademia Teologii Katolickiej, Warszawa 1991.

Barańczak A., Jak muzyka znaczy, „Teksty” 1976, nr 6 (30), s. 120–131.

Bluszcz L., Disce puer „Biuletyn AGH. Magazyn Informacyjny Akademii Górniczo-Hutniczej” 2014, nr 75, s. 31.

Caillois R., Gry i ludzie, Oficyna Wydawnicza Volumen, Warszawa 1997.

Casas B. de las, Krótka relacja o wyniszczeniu Indian, W Drodze, Poznań: 1988.

Crystal D., The Cambridge Encyclopedia of the English Languages, Cambridge University Press, Cambridge 2003.

Crystal D., The future of Englishes: going local [w:] From international to local English – and back again, Lang, Bern 2011, s. 17–25.

Dubisz S. (red.), Uniwersalny słownik języka polskiego, wersja 2.0, Wydawnictwo Naukowe PWN SA, Warszawa 2006.

Ducrot O., Dutka A., Nieufność wobec mowy potocznej. Z Oswaldem Ducrotem rozmawia Anna Dutka, „Teksty Drugie” 1992, nr 1–2, s. 13–14, 161–174.

Gellner E., Language and Solitude. Wittgenstein, Malinowski and the Habsburg Dilemma, Cambridge University Press, Cambridge 1998.

Geertz C., The Interpretation of Cultures, Basic Books, New York 1973.

Hjelmslev L., Prolegomena do teorii języka [w:] Językoznawstwo strukturalne, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa, s. 44–137.

Joyce J., A Portrait of the Artist as a Young Man, B. W. Huebsch, New York 1916.

Kapanga M., In my tribe, we go to a different type of school, https://gemreportunesco.wordpress.com/ 2016/09/ 15/in-my-tribe-we-go-to-a-different-type-of-school [dostęp: 15.09.2016]

Kieniewicz J., Historia Indii, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław 1985.

Kimura L., Native Hawaiian Culture [w:] Native Hawaiians Study Commission: Report on the Culture, Needs and Concerns of Native Hawaiians, Pursuant to Public Law 96–565, Title III. Final Report. Volume I., Department of the Interior, Washington: 1983, s. 173–224.

Kusio J.. Herrmann T., Język tamilski, Wydawnictwo Akademickie Dialog, Warszawa 2014.

Langner S. K., Philosophy in a New Key. A Study in the Symbolism of Reason, Rite, and Art, – Harvard University Press, Cambridge 1969.

Malinowski B., Coral Gardens and Their Magic, vol. 2, George Allen & Unwin LTD, London 1935.

Malinowski B., Ogrody koralowe i ich magia: Język magii i ogrodnictwa, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1987.

Malinowski B., Problem znaczenia w językach pierwotnych [w:] Pisarkowa K. (red.), Językoznawstwo Bronisława Malinowskiego, Universitas, Kraków 2000, s. 5–48.

Mohd bin Osman, Patterns of Supernatural Premises Underlying the Institution of the Bomoh in Malay Culture, „Bijdragen tot de Taal-, Land- en Volkenkunde” 1972, no: 2/3, s. 219–234.

Morales L., Desk F., Loss of Navajo Language Reveals Cultural Shift, https://news.azpm.org/s/33328-navajo-language-decision-represents-paradigm-shift/ [dostęp: 31.08.2015].

Mühlhäusler P., Syntax of Tok Pisin [w:] Handbook of Tok Pisin (New Guinea Pidgin), Australian National University, Canberra 1985, s. 341–422.

Keao NeSmith, Tutu’s Hawaiian and the Emergence of a Neo-Hawaiian Language, University of Hawai’i, Manoa 2002.

Nye J. S., Soft Power. The Means to Success in World Politics, Public Affairs, New York 2004.

Nye J., Goliat na diecie, „Forum” 2010, nr 51/52, s.10–11.

Olko J., Dlaczego Indianie wstydzą się swojego języka, https://www.polskieradio.pl/8/650/Artykul/ 1604469,Dlaczego-potomkowie-Aztekow-wstydza-sie-swojego-jezyka [dostęp: 8.04.2016].

Pisarek W., Polskie słowa sztandarowe i ich publiczność, Universitas, Kraków 2002.

Pisarkowa K., Krzywda jako słowo-klucz [w:] Collectanea Linguistica. In honorem Casimiri Polański, Księgarnia Akademicka, Kraków 1999, s. 143–150.

Pisarkowa K., Językoznawstwo Bronisława Malinowskiego: więzy wspólnego języka, Kraków: Universitas, Kraków 2000.

Spencer J., Symbolic Anthropology [w:] The Routledge Encyclopedia of Social and Cultural Anthropology, Routledge, London 2010, s. 676–680.

Szczerbowski T., Kultura hawajska (Mo’omeheu Hawai’i), Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Pedagogicznego, Kraków 2014.

Szczerbowski T., Kultura malajska. Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Pedagogicznego, Kraków 2015.

Szczerbowski T., Punktoza jako słowo ostatnich lat, „Poradnik Językowy” 2017, nr 7 (746), s. 80–87.

Szczerbowski T., Polskie i rosyjskie słownictwo slangowe, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Pedagogicznego, Kraków 2018.

Tazbir J., Polscy przyjaciele i wrogowie konkwistadorów, „Odrodzenie i Reformacja w Polsce” 1967, nr 12, s. 117–134.

Tharoor Sh., Saying Sorry to India: Reparations or Atonement? “Harvard International Law Journal”, https://harvardilj.org/wp-content/uploads/sites/15/Tharoor-Reparations.pdf [dostęp: 15.07.2018].

Volker C. A. (red). (2009): Papua New Guinea Tok Pisin English Dictionary, South Oxford University Press, Melbourne 2009.

Welsh G., The Fifty-First State: How Americanization Through the Military Transformed South Korea’s Politics and Culture, https://augusta.openrepository.com/handle/10675.2/621724 [dostęp: 12.02.2018].

Westlake W., Westlake : Poems by Wayne Kaumualii Westlake (1947–1984), University of Hawai‘i Press, Honolulu 2009.

Wittgenstein L., Dociekania filozoficzne, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2000.

Wittgenstein L., Philosophical Investigations, Basil Blackwell Ltd, Oxford 1986.

Wolff R. J., Modern Medicine and Traditional Culture: Confrontation on the Malay Peninsula, “Human Organization” 1965, XXIV, s. 343.


Pełny tekst: PDF

Creative Commons License
Ta praca dostępna jest na licencji Creative Commons Attribution 3.0 License.


Artykuły zawarte w AUPC.SR są dostępne na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa - Użycie niekomercyjne - Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.

Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis Studia Russologica = ISSN 1689-9911.