Как субкатегории могут быть вербализованы в языке: латышский концепт «mokas» и русский концепт «мука»

Jekaterina Tasireva

Abstrakt


Анализ содержимого памяти посредством описания концептов является важной областью исследований человеческого разума. Результаты в этой области могут пролить свет на особенности культурных, социально-групповых и даже индивидуальных мировоззрений. Однако разделение содержимого разума на статические и динамические аспекты может привести к искажению и отсутствию понимания целостной природы человеческого мышления. Целью данного исследования было продемонстрировать один из возможных подходов к анализу содержимого человеческого разума в его развитии, в то же время уделяя внимание его текущему состоянию. Это было достигнуто
путем описания процессов субкатегоризации концепта «мука» (латышское mokas, русское мука). Основным методом, использованным в данном исследовании, был контекстуальный анализ, примененный к данным, собранным с использованием корпусов латышского и русского языков. На основе контекстуальных значений русских слов мука, мучение, мучиться и латышских слов mokas, mocības, mocīties были выявлены ос-
новные тенденции субкатегоризации. Концепты mokas и мука определены как «сильные физические страдания» и «сильные душевные страдания» с дальнейшим разделением этих значений. Например, были выявлены такие концепты, как «страдание от
голода», «сильный физический дискомфорт», «страдание от любви и/или ревности», «неспособность писателя выразить идею». Основным отличием субкатегоризации латышских и русских концептов является наличие концептов, связанных с христиан ством, среди субкатегорий последних. Подобный анализ, проведенный на другом языковом материале, может дать больше понимания о деятельности человеческого ума здесь и сейчас, в связи с текущим жизненным опытом.

Analysing memory content through concept description is an important realm of human cognition studies. Findings in this area can shed light on the peculiarities of cultural, social, and even individual worldviews. However, dividing the contents of the mind into static and
dynamic aspects can lead to distortion and a lack of understanding of the holistic nature of human thinking. The purpose of this study is to demonstrate one possible approach to analysing mental content in its development, while also considering its current state. It is achieved
through the description of subcategorization processes of the concept ‘torment’ (Latvian mokas, Russian мука). The main method used in this study is contextual analysis, applied to data collected from Latvian and Russian language corpora. By analysing the contexual meanings of the words ‘torment’ and ‘to torment’ (Russian: мука, мучение, мучиться; Latvian: mokas, mocības, mocīties), the main subcategorization tendencies are identified. Both the concepts
mokas and мука are categorised as representing ‘strong physical suffering’ and ‘strong mental suffering’, with further distinctions of those senses. For instance, concepts such as ‘suffering
from starvation’, ‘strong physical discomfort’, ‘suffering from love and/or jealousy’, and ‘writer’s inability to express the idea’ were identified. The main difference in the subcategorization
of the Latvian and Russian concepts is the existence of concepts related to Christianity among the subcategories of the latter. A similar analysis, carried out on additional linguistic material, can provide further insight into human mental activity in relation to present-day
life experiences.

Bibliografia


Ellis N.C., Essentials of a Theory of Language Cognition, “The Modern Language Journal” (National Federation of Modern Language Teachers Associations, Medford, Chichester, Singapore) 2019, vol. 103, pp. 39–60.

Evans V., A Glossary of Cognitive Linguistics, Edinburgh University Press, 2007.

Fauconnier G., Turner M., The Way We Think: Conceptual Blending and the Mind’s Hidden Complexities, Basic Books, New York 2002.

Guļevska D., Rozenštrauha I., Šnē D., Latviešu valodas vārdnīca: 30 000 pamatvārdu un to skaidrojumu, Avots, Rīga 2006.

Jackendoff R., A User’s Guide to Thought and Meaning, Oxford University Press, 2012.

Lakoff G., Johnson M., Metaphors We Live By, University of Chicago Press, Chicago 1980.

Langacker R.W., Cognitive Grammar: a Basic Introduction, Oxford University Press, New York 2008.

Kross E., Berman M.G., Mischel W., Smith E.E., Wager T.D., Reply to Iannetti and Mouraux: What functional MRI responses to physical pain tell us about why social rejection “hurts”, “Proceedings of the National Academy of Sciences”, 2011, vol. 108, no. 30, https://doi.org/10.1073/pnas.1107241108.

Murphy G.L., The Big Book of Concepts, MIT press, 2004.

Rosch E., Lloyd B., Cognition and Categorization, Lawrence Erlbaum Associates, New York 1978.

Solso R., Cognitive Psychology, 8th Edition, Pearson, Harlow 2014.

Кубрякова Е.С., Язык и знание: На пути получения знаний о языке: Части речи с когнитивной точки зрения. Роль языка в познании мира, Языки славянской культуры, Москва 2004.

Кузнецов С.А., Современный толковый словарь русского языка: более 90 000 слов и фразеол. выражений, Норинт, Санкт-Петербург 2002.

Степанов Ю.С., Константы: Словарь русской культуры, Академический Проект, Москва 2004.

Таширева Е. История словесного ряда «мука, мучение, мучиться» в русском языке: Бакалаврская работа, Латвийский Университет, Рига 2015.


Pełny tekst: PDF

Creative Commons License
Ta praca dostępna jest na licencji Creative Commons Attribution 3.0 License.


Artykuły zawarte w AUPC.SR są dostępne na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa - Użycie niekomercyjne - Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.

Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis Studia Russologica = ISSN 1689-9911.