Barwa czarna we współczesnym języku hiszpańskim i rosyjskim
Abstrakt
Barwa czarna we współczesnym języku hiszpańskim i rosyjskim
Streszczenie
Przedmiotem opisu w pracy są wyrażenia językowe z komponentem barwy czarnej we współczesnym języku hiszpańskim i rosyjskim. Materiał badawczy wyekscerpowany został z najnowszych słowników języka hiszpańskiego i rosyjskiego. Analiza prowadzona jest w ujęciu leksykalno-semantycznym z wykorzystaniem metod opisu kognitywnego. Celem opisu jest pokazanie tendencji barwy czarnej do konceptualizacji wokół semantyki negatywnej. Jak pokazuje analiza leksykograficzna barwy czarnej w badanych trzech językach wyraźnie zaznacza się tendencja do negatywnej konotacji tej barwy, której semantyka łączy się z węglem, sadzą, smołą czy wlotem do tunelu. Zebrany materiał badawczy wyrażeń językowych z komponentem barwy czarnej pozwala na wydzielenie szeregu grup o konotacjach pejoratywnych związanych ze złym charakterem człowieka, z nielegalnością i przestępczością, ponadto ze smutkiem oraz z negatywnym patrzeniem na świat, a nadto z negatywnym kulturowo zachowaniem, jak również z niedostatkiem i brakiem, tudzież ze złymi mocami i z diabelskimi rytuałami.
Słowa kluczowe: barwa czarna, nielegalność, smutek, negatywne zachowanie, niedostatek, złe moce
Black Color in Contemporary Language Spanish and Russian
Abstract
The subject of the description are language expressions with a black component in contemporary Spanish and Russian language. The research material has been extracted from the latest Spanish and Russian dictionaries. The analysis is conducted in lexical and semantic terms using cognitive description methods. The purpose of the description is to show tendency of the black colour to conceptualize around negative semantics. As the lexicographic analysis of the black color shows, the tendency towards the negative connotation of this color, whose semantics are combined with: coal, carbon, tar or tunnel inlet, is clearly visible in the three studied languages. The collected research material of language expressions with a black component allows for the separation of a number of groups with pejorative connotations related to the bad character of a person, with illegality and crime, in addition with sadness and negative view of the world, and also with culturally negative behavior, as well as with deficiency and lack, and with evil powers and devilish rituals.
Key words: black, illegality, sadness, negative behavior, scarcity, evil powers
Bibliografia
Barwa w języku, literaturze i kulturze, t. I–X, red. E. Komorowska, D. Stanulewicz, Szczecin 2010–2018.
Berlin B., Kay P., Basic Color Terms: Their Universality and Evolution, Berkeley 1969.
Espejo Muriel M., La noción cromática en la obra poética de Antonio y Manuel Machado, [w:] Antonio Machado hoy: Actas del Congreso Internacional conmemorativo del cincuentenario de la muerte de Antonio Machado, Vol. 1, 1990, s. 415–428.
Espejo Muriel M., Los nombres de los colores en español. Estudio de lexicología estructural, Universidad de Granada, Granada 1990.
Espejo Muriel M., Notas de lexicografía y lexicología diacrónicas: encendido, cardenal, [w:] Actas del II Congreso Int ernacional de Historia de la Lengua Española. Tomo I, Pabellón de E spaña, Madrid 1992, s. 1007–1015.
Gierczyńska-Kolas M., Pozytywne i negatywne asocjacje z kolorami, [w:] Barwa w języku, literaturze i kulturze, VII, red. E. Komorowska, D. Stanulewicz, Szczecin 2016, s. 275–289.
Gonigroszek D., Czerń w języku japońskim i szwedzkim – analiza wyników badania ankietowego, [w:] Barwa w języku, literaturze i kulturze, IV, red. E. Komorowska, D. Stanulewicz, Szczecin 2013, s. 61–67.
Grzegorczykowa R., Waszakowa K., Studia z semantyki porównawczej. Nazwy barw. Nazwy wymiarów.
Nazwy mentalne, cz. I, Warszawa 2000.
Harmacińska M., Kozłowski M., Leksykon barw u osób dotkniętych afazją niepłynną, [w:] Komorowska
E., Colour in Polish and Russian. A Semantic-cognitive Study, transl. M. Walczyński, Szczecin 2017.
Komorowska E., Barwa w języku polskim i rosyjskim. Rozważania semantyczne, Szczecin 2010.
Kopaliński W., Słownik mitów i tradycji kultury, Warszawa 1988.
Kosik-Szwejkowska B. Nazwy barwy czarnej we współczesnym języku hiszpańskim, [w:] Barwa w języku, literaturze i kulturze, V, red. E. Komorowska, D. Stanulewicz, Szczecin 2014, s. 73–84.
Kosik-Szwejkowska B., O formach i tworzeniu nazw barw w języku hiszpańskim, [w:] Barwa w języku, literaturze i kulturze, VI, red. E. Komorowska, D. Stanulewicz, Szczecin 2015, s. 55–68.
Martinell E., Expresión lingüística del color en el “Lapidario de Alfonso X”, [w:] Cahiers de Linguistique Hispanique Médiévale, vol. 11, Paris 1986, s. 133–149.
Martinell E., Los nombres de color, [w:] Anuario de Filología, vol. 5, Universitat de Barcelona, Facultat de Filologia, Barcelona 1979, s. 267–322.
Narloch A., Цветоoбoзначеия в польском и русском языках. Структурно-семантические, терминологические и когнитивные аспекты, Poznań 2013.
Orsson D., Identyfikacja kolorów w polityce. Badania ankietowe w Polsce i w Niemczech, [w:] Barwa w języku, literaturze i kulturze, V, red. E. Komorowska, D. Stanulewicz, Szczecin 2014, s. 247–258.
Segeda O., Barwa czarna w języku rosyjskim, niemieckim i hiszpańskim, [w:] Barwa w języku, literaturze i kulturze, II, red. E. Komorowska, D. Stanulewicz, Szczecin 2011, s. 27–40.
Stanulewicz D. Colour, Culture and Language: Blue in Polish, Gdańsk 2009.
Stanulewicz D., Barwa fioletowa w języku polskim, [w:] W kręgu koloru, przestrzeni i czasu, red. E. Komorowska, Szczecin 2010, s. 281–299.
Stanulewicz D., Berger I., O uniwersalności skojarzeń z barwami. Asocjacje z szarością, brązem, fioletem, różem i oranżem, [w:] Barwa w języku, literaturze i kulturze, VIII, red. E. Komorowska, D. Stanulewicz, Szczecin 2017, s. 77–92.
Stanulewicz D., Jakiego koloru jest szczęście? Wyniki badań ankietowych, [w:] Barwa w języku, literaturze i kulturze, III, red. E. Komorowska, D. Stanulewicz, Szczecin 2012, s. 123–130.
Stanulewicz D., Komorowska E., Pawłowski A., Axiological aspects of Polish colour vocabulary: A study of associations, [w:] Colour Studies. A broad spectrum, ed. W. Anderson, C.P. Biggam, C. Hough, Ch. Kay, John Benjamins Publishing Company, Amsterdam–Philadelphia 2014, s. 258–273.
Tokarski R., Semantyka barw we współczesnej polszczyźnie, Lublin 1995.
W kręgu koloru, przestrzeni i czasu, red. E. Komorowska, Szczecin 2010.
Гeрaсименкo И.A., Семантика русских цветоoбoзначеиий, Гoрлoвкa 2010.
Кульпина В.Г., Лингвистика цвета: термины цвета в польском и русском языках, Москва 2001.
Słowniki języka hiszpańskiego
Moliner M., Diccionario del uso del español (DUE), Madrid 2007.
Breve diccionario etimológico de la lengua castellana, Joan Corominas, 2011, consultado el 13 de enero de 2013.
Diccionario de Sinónimos y Antónimos del Español Actual, Ediciones SM, Madrid 2001.
Diccionario esencial de la lengua española, Real Academia Española, 2006.
Diccionario panhispánico de dudas, Real Academia Española, 2005.
El Diccionario de la lengua española (DRAE) es la obra de referencia de la Academia. La última edición es la 23.ª, publicada en octubre de 2014. Mientras se trabaja en la edición digital, que estará disponible próximamente, esta versión electrónica permite acceder al contenido de la 22.ª edición y las enmiendas incorporadas hasta 2012.
Pulido Ruiz J., Leniec-Lincow D., Idiomy polsko-hiszpańskie, expresiones fraseológicas polaco-español, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2009.
Słowniki języka rosyjskiego
Большой толковый словарь русского языка, гл. ред. С.А. Кузнецов, Cанкт-Петербург 1998.
Евгеньева А.П., Словарь русского языка в четырёх томах, Москва 1983.
Мокиенко В.М, Новая русская фразеология, Opole 2003.
Молотков А.И., Фразеологический словарь русского языка, Москва 1978.
Ожегов С.И., Словарь русского языка, Москва 1990.
Ожегов С.И., Шведова Н.Ю., Толковый словарь русского языка, Москва1992–2003.
Словарь современного русского литературного языка в 17-ти томах, Москва 1950-1965.
Телия В.Н., Большой фразеологический словарь русского языка, Москва 2008.
Ta praca dostępna jest na licencji Creative Commons Attribution 3.0 License.
Artykuły zawarte w AUPC.SR są dostępne na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa - Użycie niekomercyjne - Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis Studia Russologica = ISSN 1689-9911.