Administratorzy imperium. Obraz człowieka rozdwojonego w twórczości Jurija Dombrowskiego

Monika Knurowska

Abstrakt


В статье предпринята попытка применить к анализу творчества Юрия Домбровского постулаты теории внутренней колонизации, разработанной российским культурологом Александром Эткиндом для описания имперских и колонизаторских практик в царской и советской России. Огромную роль в системе управления, основанной на внутренней колонизации, играли, в частности, чиновники, офицеры и писатели, которых Эткинд называет администраторами империи. Автор статьи анализирует эту группу персонажей в избранных произведениях Юрия Домбровского, стараясь доказать, что принадлежность к классу администраторов империи приводит к трагическому расколу личности, названному Эткиндом колониальным раздвоением. Колониальное раздвоение происходит в результате осознания героем Домбровского того факта, что он является субъектом и предметом рабства, «орудием» и одновременно «объектом» насилия, колонизатором и колонизируемым.

This paper attempts to apply the assumptions of the theory of internal colonisation developed by the Russian culturalist Alexander Etkind to describe imperial and colonising practices in
tsarist and Soviet Russia to an analysis of Dombrovsky’s work. A huge role in the system of governance based on internal colonisation is played by, among others, officials, officers and
writers, whom Etkind calls the administrators of the empire. The author of this paper analyses this group of characters in selected works by Yury Dombrovsky, attempting to prove that
belonging to the class of administrators of the empire results, in the Russian writer’s terms, in a tragic split in personality called, by Etkind a colonial split. The colonial split results from
Dombrovsky’s protagonist’s realisation of the fact that he is subject and object of slavery, ‘tool’ and the same time ‘object’ of violence, coloniser and colonised.

Bibliografia


Arendt H., Korzenie totalitaryzmu, przeł. M. Szawiel, D. Grinberg, Niezależna Oficyna Wydawnicza, Warszawa 1993.

Bakuła B., Rosyjska wewnętrzna kolonizacja, „Porównania” 2014, vol. 15, s. 341–356.

Borowski M., Sobowtór – odbicie w krzywym zwierciadle (na podstawie twórczości Fiodora M. Dostojewskiego), [w:] Lustro. Literatura – kultura – język, red. I. Fijałkowska-Janiak, M. Borowski i in., Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk 2010.

Figes O., Szepty. Życie w stalinowskiej Rosji, przeł. W. Jeżewski, Wydawnictwo Magnum, Warszawa 2014.

Heller M., Maszyna i śrubki: jak hartował się człowiek sowiecki, Instytut Literacki Kultura, Paryż‒Kraków 2015.

Kapuściński R., Imperium, Czytelnik, Warszawa 2016.

Khodarkovsky M., Na granicach Rosji. Budowanie imperium na stepie 1500–1800, przeł. B. Malarecka, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 2009.

Łukawski Z., Dzieje Azji Środkowej, Zakład Wydawniczy Nomos, Kraków 1996.

Nowak A., Od imperium do imperium. Spojrzenia na historię Europy Wschodniej, Arcana, Kraków 2004.

Paradowski R., Eurazjatyckie imperium Rosji. Studium idei, Wydawnictwo Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, Toruń 2001.

Polak A., Rosyjskie. Europejskie. Oświecone. Rozumne. O obecności Rosji w Azji Środkowej (i nie tylko), „Studia Rossica Posnaniensia” 2020, t. 45, nr 1, s. 89–98.

Poręba S., „Kustosz” Jurija Dombrowskiego. Próba szkicu monograficznego, „Rusycystyczne Studia Literaturoznawcze” 1979, z. 3, s. 106–129.

Samborska-Kukuć D., Narcyz w masce tragicznej. Sobowtór jako eksterioryzacja duszy w opowiadaniu Leo Belmonta „Tamten człowiek”, „Pamiętnik Literacki” 2005, z. 3, s. 121–130.

Skórczewski D., Od sowietologii do postkolonilizmu, „Teksty Drugie” 2009, nr 4 (118), s. 121–134.

Suchanek L., Homo sovieticus. Świetlana przyszłość, gnijący Zachód. Pisarstwo Aleksandra Zinowiewa, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 1999.

Wat A., Świat na haku i pod kluczem. Eseje, oprac. K. Rutkowski, Polonia Book Fund Ltd., Londyn 1985.

Домбровский Ю., Собрание сочинений в шести томах, Издательский центр Терра, Москва 1992.

Там, внутри. Практики внутренней колонизации в культурной истории России. Сборник статей, ред. А. Эткинд, Д. Уффельманн, И. Кукулин, Новое литературное обозрение, Москва 2012.

Эткинд А., Внутренняя колонизация. Имперский опыт России, Новое литературное обозрение, Москва 2016.


Pełny tekst: PDF

Creative Commons License
Ta praca dostępna jest na licencji Creative Commons Attribution 3.0 License.


Artykuły zawarte w AUPC.SR są dostępne na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa - Użycie niekomercyjne - Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.

Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis Studia Russologica = ISSN 1689-9911.